Ο δείκτης αλλαγής ταχύτητας (shift indicator) που έχουν τα σύγχρονα αυτοκίνητα μπορεί να υπόσχεται οικονομικότερη οδήγηση, αλλά τις περισσότερες φορές καταπονεί τον κινητήρα και τον οδηγεί σε πρόωρη φθορά.
Αν έχεις οδηγήσει κάποιο σχετικά σύγχρονο αυτοκίνητο, πιθανότατα θα έχεις παρατηρήσει την ένδειξη αλλαγής ταχύτητας στο πίνακα οργάνων. Ένα μικρό εικονίδιο ή νούμερο που σε συμβουλεύει πότε να ανεβάσεις ή να κατεβάσεις σχέση στο κιβώτιο. Όμως, αν ακολουθήσεις κατά γράμμα αυτές τις εντολές, πιθανότατα θα καταλάβεις ότι κάτι δεν πάει καλά.
Στην πράξη, ο δείκτης αυτός σού προτείνει να ανεβάσεις ταχύτητα σε εξαιρετικά χαμηλό αριθμό στροφών, με στόχο -όχι τη μακροχρόνια υγεία του κινητήρα- αλλά την εμφάνιση χαμηλότερης κατανάλωσης και εκπομπών στο εργαστηριακό κύκλο μέτρησης. Πρόκειται δηλαδή για ένα εργαλείο συμμόρφωσης με τις ρυθμίσεις ρύπων, όχι με τις πραγματικές ανάγκες λειτουργίας του κινητήρα.
Αυτό σημαίνει ότι ο κινητήρας δουλεύει πολλές φορές «πνιγμένος», κάτω από το αποδοτικό εύρος λειτουργίας του. Η ατελής καύση δημιουργεί συσσωρευμένη «καπνιά», η οποία καταλήγει σε έμβολα, βαλβίδες EGR και φίλτρο μικροσωματιδίων.
Επιπρόσθετα, οι κραδασμοί που προκύπτουν σε χαμηλές στροφές επηρεάζουν την αντοχή των σημείων στήριξης του κινητήρα και άλλων εξαρτημάτων, όπως ο στροφαλοφόρος άξονας. Ακόμη και η φόρτιση του εναλλάκτη υποφέρει, επιταχύνοντας τη φθορά της μπαταρίας.
Στην καθημερινότητα, αυτό μεταφράζεται σε κινητήρες που φαίνονται «ράθυμοι», με κακή απόκριση στο γκάζι και αυξημένο κίνδυνο μηχανικών βλαβών. Ειδικά σε περιβάλλοντα οδήγησης όπως αναβάσεις ή επιταχύνσεις με υψηλό φορτίο.
Για τους παλαιότερους μηχανικούς, ο καλύτερος αισθητήρας ήταν πάντα το αυτί και η εμπειρική αίσθηση. Αν ο κινητήρας διστάζει, δονείται ή ακούγεται σαν να διαμαρτύρεται, τότε πρέπει να κατεβάσεις ταχύτητα. Ανεξάρτητα από το τι λέει ο δείκτης αλλαγής σχέσης.
Γενικά, το αποδοτικό φάσμα λειτουργίας για έναν κινητήρα βενζίνης είναι στις περίπου 2.000-4.000 σ.α.λ., ενώ για έναν ντίζελ στις 1.500-2.500 σ.α.λ. Αν ο κινητήρας δεν μπορεί να επιταχύνει ομαλά χωρίς να «σανιδώνεις» το γκάζι, τότε έχεις επιλέξει λάθος σχέση – και αυτό, όσο κι αν δεν φαίνεται στην κατανάλωση βραχυπρόθεσμα, κοστίζει πολύ περισσότερο στον χρόνο ζωής του κινητήρα.
Παράδειγμα από την καθημερινότητα: βρίσκεσαι σε κυκλικό κόμβο και έχεις τέταρτη. Πατάς γκάζι για να επιταχύνεις και νιώθεις κραδασμούς κάτω από το καπό. Δεν είναι κάτι άλλο από τον κινητήρα που αγκομαχεί. Μπορεί να ακούγεται οικονομικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι ότι ιδιαίτερα καταπονητικό.
Η λύση είναι να μάθεις τα χαρακτηριστικά του κινητήρα σου και να συνηθίσεις να τον ακούς. Η σωστή αλλαγή ταχύτητας έρχεται μέσα από την εμπειρία, όχι από ένα λαμπάκι στον πίνακα οργάνων. Αντί για τυφλή υπακοή στις ενδείξεις, άκου τον κινητήρα σου, παρατήρησε την απόκρισή του και άλλαξε ταχύτητα όταν πραγματικά χρειάζεται. Έτσι, η οικονομία δεν θα αφορά μόνο την αντλία καυσίμου, αλλά και τον λογαριασμό του συνεργείου.
