Η πρόθεση της Ε.Ε. να ενισχύσει τη δική της παραγωγή με κριτήρια προέλευσης στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα.
Μέσα στο νέο πακέτο μέτρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξη της αυτοκινητοβιομηχανίας, μια από τις βασικές έννοιες που αναδεικνύονται είναι το «Made in Europe». Ωστόσο, τι ακριβώς σημαίνει στην πράξη αυτός ο χαρακτηρισμός για τα αυτοκίνητα δεν είναι ακόμα πλήρως καθορισμένο.
Παρότι η πρόθεση είναι ξεκάθαρη -να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή παραγωγή και ανταγωνιστικότητα-, τα λειτουργικά κριτήρια παραμένουν σε στάδιο διαμόρφωσης και ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην αγορά.
Δύο είναι τα βασικά σενάρια που εξετάζονται για να θεωρείται ένα αυτοκίνητο «ευρωπαϊκό»: είτε με βάση την προστιθέμενη αξία ευρωπαϊκών εξαρτημάτων και τεχνογνωσίας, είτε μέσω της τοπικής παραγωγής κρίσιμων στοιχείων, όπως τα στοιχεία μπαταριών και οι ημιαγωγοί.
Και στα δύο σενάρια, στόχος είναι να στηριχθεί η βιομηχανική βάση της Ε.Ε., ιδιαίτερα απέναντι στον έντονο ανταγωνισμό από την Κίνα (αν και αυτή δεν κατονομάζεται άμεσα στα κείμενα της Κομισιόν).
Αν όμως τα κριτήρια γίνουν υπερβολικά αυστηρά, τότε η παραγωγή ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ε.Ε. ενδέχεται να γίνει ακριβότερη βραχυπρόθεσμα. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει τα περιθώρια κέρδους ή να οδηγήσει σε αύξηση τιμών, επηρεάζοντας τη ζήτηση και καθυστερώντας τη μετάβαση στην εξηλεκτρισμένη κινητικότητα. Επίσης, δεν αποκλείεται να προκληθούν αντιδράσεις από άλλες οικονομικές ζώνες, ενισχύοντας το παγκόσμιο κλίμα προστατευτισμού.
Κομβικό σημείο σε όλη αυτή τη διαδικασία θα είναι η ιχνηλασιμότητα των κρίσιμων πρώτων υλών και εξαρτημάτων. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, με μεταλλεύματα, τεχνολογία και εξειδίκευση να προέρχονται από διαφορετικές χώρες.
Για να εφαρμοστεί μια αξιόπιστη σήμανση «Made in EU», θα απαιτηθεί ένα κοινό σύστημα πιστοποίησης και παρακολούθησης σε βάθος της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως προβλέπεται και για το λεγόμενο ψηφιακό «διαβατήριο» μπαταριών.
Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία του πακέτου αφορά και τις εταιρικές ταξινομήσεις. Μέχρι τώρα, η πολιτική της Ε.Ε. στόχευε κυρίως στην προσφορά, πιέζοντας τους κατασκευαστές. Από το 2026, όμως, η πίεση θα μεταφερθεί και στην πλευρά της ζήτησης, καθώς θα τεθούν εθνικοί στόχοι για τις μεγάλες επιχειρήσεις, με την απαίτηση αυξημένων ταξινομήσεων οχημάτων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών.
Το κρίσιμο είναι πως τα δημόσια κίνητρα για αγορά, leasing ή ενοικίαση εταιρικών οχημάτων θα χορηγούνται πλέον μόνο για αυτοκίνητα «πράσινα» και κατασκευασμένα στην Ε.Ε. Αν και δεν προβλέπονται άμεσες κυρώσεις, θα υπάρξει αυστηρός έλεγχος και υποχρεωτική αναφορά στοιχείων.
Για χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία, που έχουν πιο αδύναμο σημείο εκκίνησης στον τομέα των εταιρικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η πρόκληση είναι διπλή: αφενός, χρειάζονται στοχευμένα κίνητρα, αφετέρου πρέπει να αναθεωρηθεί το φορολογικό πλαίσιο των εταιρικών αυτοκινήτων -από τη φορολόγηση χρήσης (fringe benefit) μέχρι τις αποσβέσεις- ώστε να προσεγγιστούν οι καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών και να μην χαθεί η ευκαιρία ενίσχυσης ενός «πράσινου» εταιρικού στόλου.
