BLOGΝίκος Ι. ΜαρινόπουλοςΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Φαινόμενο Peltzman: Η ανασφάλεια της ασφάλειας [blog]

seatbelt-peltz-article-2

Υπάρχει μία θεωρία που υποστηρίζει πως όσο πιο ασφαλή γίνονται τα αυτοκίνητα τόσο πιο επικίνδυνοι μετατρέπονται υποσυνείδητα οι οδηγοί τους…

Το 1975 ο οικονομολόγος Sam Peltzman εξέδωσε μία μελέτη η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα πως οι κανονισμοί ασφάλειας -καθώς και διάφορα συστήματα όπως η ζώνη ασφαλείας- κάνουν τους οδηγούς και τους επιβάτες να νιώθουν πιο ασφαλείς.

Με λίγα λόγια, έχοντας στο νου τους το δίχτυ ασφαλείας που περιβάλλει τα σώματά τους οι οδηγοί κινούνται πιο γρήγορα και επιπόλαια -κατά το φαινόμενο Peltzman (Peltzman Effect).

Ο οικονομολόγος βασίζει το παραπάνω συμπέρασμα σε στοιχεία που είχαν δείξει πως όταν οι οδηγοί ξεκίνησαν -βάσει νόμου- τη χρήση της ζώνης ασφαλείας στις ΗΠΑ έγιναν πιο επικίνδυνοι απέναντι στους πεζούς και στους δικυκλιστές.

Την εποχή εκείνη είχε «καταθέσει» ως πειστήριο την αύξηση της θνησιμότητας (οδηγών μοτοσικλετών και ποδηλατών) που συνέπιπτε με την υποχρεωτική χρήση της ζώνης ασφαλείας. Μάλιστα, ακόμη και σήμερα υποστηρίζει πως παρά το γεγονός πως οι ζώνες ασφαλείας μπορούν να σώσουν ζωές δεν έχει αποδειχτεί πως έχει μειωθεί η θνησιμότητα στους δρόμους.

SMS=> Αυτοεκπληρωμένες προσδοκίες κατανάλωσης [opinion]

O Peltzman πιστεύει πως η ζώνη ασφαλείας έχει μία έμμεση επίδραση καθώς ο οδηγός γνωρίζει πως στην περίπτωση ατυχήματος και σύγκρουσης έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Αυτή η υποσυνείδητη σιγουριά τον κάνει πιο χαλαρό, λιγότερο προσεκτικό, στην οδήγηση.

Η συγκεκριμένη μελέτη έγινε πριν από δεκαετίες, τότε που ο αερόσακος και η ζώνη ασφαλείας βρίσκονταν σε πρωτόλεια μορφή. Σήμερα, η άποψη του Peltzman είναι τουλάχιστον επίκαιρη αφού τα σύγχρονα αυτοκίνητα εξοπλίζονται με πλήθος ηλεκτρονικών συστημάτων.

Αερόσακοι, πόσο αποτελεσματικοί είναι;

«Χρειαζόμαστε πιο επικίνδυνα αυτοκίνητα. Μια λόγχη στο τιμόνι, η οποία σημαδεύει κατευθείαν στην καρδιά του οδηγού, είναι ό,τι πρέπει. Ένα αγκαθωτό σύρμα αντί για ζώνη ασφαλείας μπορεί επίσης να κάνει δουλειά. Φυσικά, αυτές οι καινοτομίες θα πετσοκόψουν μια τυπική κούκλα για crash-test, αλλά οι οδηγοί δεν είναι crash-test dummies. Δώσε τους το σωστό κίνητρο και θα οδηγούν πιο προσεκτικά, προς όφελος των μηχανών και των πεζών» έγραψε ο Tim Harford στους FT (Φεβρουάριος 2006) μετά από ένα τραγικό ατύχημα που είχε ως δικυκλιστής.

Ας πάρουμε ένα πολύ απλό παράδειγμα, αυτό του οδηγού ενός αυτοκινήτου και ενός μοτοσικλετιστή. Ο πρώτος δικαιολογημένα αισθάνεται άτρωτος στο κλωβό του αυτοκινήτου (ειδικά όταν πρόκειται για… τζιποειδές με θέα αφ’ υψηλού) και ο δεύτερος εκτεθειμένος στο περιβάλλον (ειδικά όταν ένα μεγάλο ποσοστό εξακολουθεί να μην φορά κράνος, πόσο μάλλον την προβλεπόμενη εξάρτηση).

Το ABS κατασκευάστηκε για να επιβραδύνει το αυτοκίνητο όχι μόνο σε μικρότερη απόσταση αλλά και στην διάρκεια στροφής δίχως να μπλοκάρουν οι τροχοί και o οδηγός να συνεχίσει να «έχει» τιμόνι. Κατά προέκταση του φαινομένου Peltzman, το ABS σου δημιουργεί τέτοια αίσθηση ασφάλειας που ριψοκινδυνεύεις να φρενάρεις πολύ πιο αργά από ότι συνήθιζες και να κολλάς στους προπορευόμενους με ασφάλεια.

SMS=> Ισχύς & ροπή, παράλληλοι βίοι… [opinion]

Αν υπήρξαν μερικοί υποστηρικτές του φαινόμενου Peltzman οι πολέμιοι ήταν πολλοί περισσότεροι. Το 2001 οι Steven Levitt και Jack Porter αντέκρουσαν ευθέως τον Peltzman καταθέτοντας στοιχεία για τις ζώνες ασφαλείας. Η χρήση τους στις ΗΠΑ το 1997 είχε μειώσει τα θανατηφόρα ατυχήματα κατά 60% σώζοντας 15.000 ζωές. Προσωπικά, θεωρώ πως εδώ ισχύει αυτό που λένε πως ο αισιόδοξος εφευρίσκει τον τροχό, ο απαισιόδοξος την ρεζέρβα. Δηλαδή, αν εκείνη την περίοδο υπήρχε μία σημαντική μείωση στην τιμή των αλκοολούχων ποτών που θα επέφερε αυξημένη κατανάλωση θα σήμαινε και περισσότερα τροχαία;

Ακόμη και τα τελευταία χρόνια οι γνώμες των ειδικών διίστανται όταν αναφέρονται στο φαινόμενο Peltzman.

«Οι Steven Peterson, George Hoffer και Edward Millner, οικονομολόγοι στο Πανεπιστήμιο της Virginia, δημοσίευσαν έρευνα στα μέσα της δεκαετίας του ’90, που δείχνει ότι οι αερόσακοι έχουν οδηγήσει σε περισσότερες αιτήσεις αποζημίωσης για σωματικές ζημιές και περισσότερες κλήσεις από την αστυνομία για επιθετική οδήγηση. Ωστόσο, η Alma Cohen του Harvard και ο Liran Einav του Stanford το 2005 υποστήριξαν ότι ενώ οι ζώνες ασφαλείας δεν σώζουν τελικά τόσες ζωές όσες υποτίθεται ότι θα έσωζαν, χωρίς η… ανακρίβεια αυτή να στρέφεται εις βάρος των μηχανών και των πεζών», αναφέρει το άρθρο των FT.

Για περισσότερο από μια δεκαετία οδηγώ/αξιολογώ συνεχώς νέα μοντέλα. Το πρώτο μου αυτοκίνητο ήταν ένα Nissan Cherry του ’87 (το δεύτερο ένα Peugeot 205 του ’89). Θυμάμαι πως το μεγάλο άγχος μου με το γιαπωνέζικο ήταν το κράτημα του στο βρεγμένο, η ελαφρότητα του στις υψηλές ταχύτητες (με τεσσάρι σαζμάν βέβαια το πάρτι από το θόρυβο δεν επέτρεπε άνω των 130 km/h), το πεσμένο σε απόδοση σύστημα φωτισμού. Έτσι, στο βρεγμένο οδηγούσα πολύ πιο αργά, για λόγους ασφαλείας στις ανοιχτές καμπές περνούσα με μικρότερη ταχύτητα, στη νυχτερινή οδήγηση ήμουν πολύ πιο προσεκτικός. Εδώ, ναι, ισχύει η άποψη του Peltzman.

Αυτό τι σημαίνει, πως ξαφνικά τα αυτοκίνητα οφείλουν τεχνολογικά να ξεγυμνωθούν; Να μην υπάρχουν ζώνες ασφαλείας ή αερόσακοι για να απολεσθεί η ψευδαίσθηση ασφάλειας; Να καταργηθεί το ABS για να φρενάρουμε νωρίτερα; Να μην είναι τόσο καλό τα κράτημα ενός αυτοκινήτου ώστε να αποθαρρύνεται ο οδηγός να κινηθεί σβέλτα; Να μην υπάρχουν παιδικά καθίσματα ούτως ώστε οι οικογενειάρχες να κινούνται με ρυθμό χελώνας; Αυτή δεν είναι λογική, έστω και αν ακούγεται ως λογική…

Αλλά αρκετά ασχοληθήκαμε με τον Peltzman. Αυτά μπορεί να ίσχυαν μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες. Σήμερα η ζώνη ασφαλείας, οι αερόσακοι και οποιοδήποτε άλλο σύστημα που αποτελεί μέρος της παθητικής ασφάλειας πιστεύω πως λαμβάνεται ως δεδομένο και δεν μπορεί να επηρεάσει έστω και υποσυνείδητα την προσοχή του οδηγού.

Εκεί που ίσως να ευσταθούσε εν μέρει μια θεωρία στο πρότυπο Peltzman είναι στα υπερβολικά ηλεκτρονικά που ελέγχουν ορισμένα μοντέλα. Προσοχή, δεν είμαι εναντίον οποιουδήποτε συστήματος ωφελεί την ασφάλεια (έστω αν και μερικά από αυτά εντυπωσιάζουν μαρκετινίστικα).

Όταν όμως οδηγείς π.χ. ένα σπορ μοντέλο δίχως ηλεκτρονικά αυτόματα δεν είσαι πιο συγκεντρωμένος στις κινήσεις σου, πιο προσεκτικός; Μήπως γίνεσαι και λιγότερο επικίνδυνος κατά τον Peltzman;

Αν υποθέσουμε πως κανένα σύστημα ασφαλείας δεν λειτουργεί μήπως ο οικονομολόγος δεν είναι και τόσο τρελός όπως αναφέρει και ο Tim Harford; Ένα άλλο σημείο που θα εστιάσω δεν έχει σχέση με κανένα σύστημα ασφαλείας αλλά με ολόκληρο το σασί. Το αυτοκίνητο διατηρεί περισσότερο από έναν αιώνα την ίδια συνταγή (πλαίσιο, τέσσερις ρόδες, κινητήρας, ανάρτηση, τιμόνι, φρένα κ.α.). Τι είναι αυτό που έχει αλλάξει;

SMS=> Πως αποδίδεται… η απόδοση;

Κυρίως ο ασφαλέστερος, ίσως ο ταχύτερος και σίγουρα ο πιο άνετος/ ποιοτικός τρόπος κίνησης. Η υπερβολική όμως απομόνωση του οδηγού από το εξωτερικό περιβάλλον δεν είναι επικίνδυνη; Όσο πιο άνετο και ποιοτικό είναι ένα αυτοκίνητο τόσο πιο χαλαρός είναι ο οδηγός του; Σας έχει τύχει να οδηγήσετε ένα πολυτελές και να σκεφτείτε «ουάου, αυτό πάει από μόνο του»; 

Τελικά όσο πιο ασφαλές είναι ένα αυτοκίνητο γίνεται δίχως άθελα του και επικίνδυνο; Με άλλα λόγια μήπως τα μέτρα και συστήματα ασφαλείας υποσυνείδητα μας ενθαρρύνουν να παραβιάζουμε τα όρια ταχύτητας εις βάρος κάποιων άλλων συνειδητοποιημένων συνετών οδηγών; Ποια είναι η άποψή σας επί του θέματος;

Πηγές: The Financial Times Ltd, αναφορές στο διαδίκτυο.

Nίκος Ι. Mαρινόπουλος

Πρόκειται για τον δημιουργό και συντονιστή του καρότου με τις περισσότερες τεχνολογικές βιταμίνες σε όλον τον κόσμο!

ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΣ;

Ένα σχόλιο

  1. Κατατοπιστικότατο άρθρο! Δυστυχώς το φαινόμενο ισχύει σε όλο του το μεγαλείο και το όποιο επιπλέον περιθώριο ασφαλείας δίνεται από τα μοντέρνα συστήματα αυτοκινήτου εξανεμίζεται από την επιθετικότερη οδήγηση λόγω… αυτών!
    Σε διαφορετική ανάγνωση το φαινόμενο περιγράφει και τη «μεταφορά κινδύνου». Κάνοντας αφαλέστερο κάτι αφαιρούμε δυνητικά ασφάλεια από κάτι άλλο. Κλασικό παράδειγμα τα DRL οπου η αυξανόμενη ασφάλεια των αναμένων φώτων των αυτοκινήτων κάνει «αόρατους» τους μοτοσυκλετιστές που μέχρι πρότινος ήταν αυτοί που είχαν τα αναμμένα φώτα.
    Ανησυχητικότατη κατά την άποψή μου είναι και η «μεταφορά γνώσης» που γίνεται στα μοντέρνα συστήματα ασφαλείας. Ο οδηγός παύει να είναι πλέον ο γνώστης, το αυτοκίνητο είναι αυτό που γνωρίζει και αποφασίζει και αναλόγως κεφιών ειδοποιεί τον οδηγό να κάνει το αναμενόμενο η… αυτονομείται και τον αγνοεί. Πιθανότατα αυτό να ακούγεται ιδανικό για ένα αρχάριο οδηγό που θα σωθεί σε μια δύσκολη στιγμή, θα είναι όμως ένα μάθημα οτι υπερέβη τους νόμους της φυσικής η μια ένεση αυτοπεποίθησης οτι (με τη βοήθεια των συστημάτων ασφαλείας;) μπορεί να τους κοροϊδεύει;

    Δυστυχώς η οδήγηση στο όριο είναι καθημερινότητα πλέον ενώ χάνεται και η σταδιακή εκμάθηση των ορίων.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button
Close

Σας αρέσει το caroto;

Η διαφήμιση μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να καλλιεργούμε το caroto που διαβάζετε καθημερινά.

Μία μικρή υποστήριξη θα ήταν να απενεργοποιήσετε το πρόγραμμα αποκλεισμού διαφημίσεων AdBlock.

Το caroto team σας ευχαριστεί!