Μία ιστορία σαν παραμύθι. Με ένα αγόρι, θεατή στο τελευταίο Grand Prix του μεσοπολέμου, που μεγαλώνοντας κατάφερε να σώσει δύο εξαφανισμένα μονοθέσια της Auto Union.
Για όλους όσους αγαπάνε τις καλές αυτοκινητιστικές ιστορίες, υπάρχουν άφθονες εκεί έξω. Διηγήσεις για οδηγούς που γίνανε ένα με τις μηχανές, για μεγάλες νίκες, για επιτεύγματα που μοιάζανε αδιανόητα, ακόμα και για ρίσκα που -στη δίνη της ταχύτητας- πληρώθηκαν με το μεγαλύτερο τίμημα… Οι υπερβάσεις και ο ηρωισμός αποτελούν συχνά το αλατοπίπερο αυτών των ιστοριών, στην προκειμένη όμως περίπτωση πρωταγωνιστής δεν είναι κάποιος μεγάλος πρωταθλητής αλλά ένας απλός θεατής.
Για την ακρίβεια ένα 12χρονο παιδί, γεννημένο στη Σερβία, που είχε την τύχη να παρακολουθήσει το τελευταίο Grand Prix του μεσοπολέμου. Τον αγώνα που διεξήχθη στο Βελιγράδι, στις 3 Σεπτεμβρίου του 1939, δύο μέρες μετά την επίθεση της Γερμανίας στην Πολωνία. Εκείνη τη μέρα, τέσσερα ασημένια βέλη (δύο Mercedes-Benz και δύο Auto Union) βρίσκονταν μεταξύ άλλων στη γραμμή εκκίνησης του Kalemegdan Park circuit. Ο ανταγωνισμός ήταν σκληρός, στο τέλος όμως ο Tazio Nuvolari ήταν αυτός που είδε πρώτος τη σημαία του τερματισμού, οδηγώντας μία Type D, στην τελευταία νίκη της Auto Union.
Το παιδί αυτό, διατηρώντας τη συγκεκριμένη εικόνα ανεξίτηλα χαραγμένη στο μυαλό του, μεγάλωσε και κάποια στιγμή μετανάστευσε και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, μαζί με τη Γερμανίδα γυναίκα του. Έχοντας ένα έντονο επιχειρηματικό δαιμόνιο, ο Paul Karassik, όπως λεγόταν, κατάφερε σύντομα να κάνει μία μικρή περιουσία. Και αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να κάνει το κέφι του, να ξεκινήσει να συλλέγει σπορ και αγωνιστικά αυτοκίνητα.
Αρκετά χρόνια μετά, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, φήμες που άρχισαν να κυκλοφορούν, ότι στην απεραντοσύνη της ΕΣΣΔ κάποιοι είχανε δει αγωνιστικά αυτοκίνητα ή μέρη τους, με τα λογότυπα της Auto Union, έφτασαν μέχρι τα αυτιά του. Ας αναλογιστούμε εδώ ότι με τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, το 1945, οι Ρώσοι κατέλαβαν τις εγκαταστάσεις του Zwickau και πήραν σαν λάφυρα πολέμου 18 αγωνιστικά Auto Union, όλα όσα υπήρχαν διαθέσιμα. Έκτοτε, δεν υπήρξαν περαιτέρω πληροφορίες για αυτά.
Γνωρίζοντας τη λογική της εποχής, παλαιότερα αγωνιστικά να διαλύονται για να χρησιμοποιηθούν τα διάφορα μέρη τους σε νεότερα και υπολογίζοντας ότι το σύνολο αυτών κατέληξαν σε τεχνολογικά ιδρύματα και αγωνιστικές ομάδες, με στόχο την απόκτηση τεχνογνωσίας, όλοι όσοι βρίσκονταν στο δυτικό κόσμο τα θεωρούσαν χαμένα. Το μόνο που είχε απομείνει για να μαρτυρά την ιστορία της φίρμας ήταν ένα Type C, στο μουσείο του Μονάχου, εμφανώς καταβεβλημένο από τους βομβαρδισμούς…
Μία πρώτη, λοιπόν, έκπληξη, ήρθε το 1976, όταν ο Viktors Kulbergs, πρόεδρος του club ιστορικών αυτοκινήτων της Λετονίας ανακάλυψε τα υπολείμματα μίας Type D σε ένα εργοστάσιο της ZIL. Αυτό, λίγο πριν τα στείλουν για σκραπ, καθώς πλησίαζε η μεγάλη γιορτή για την επέτειο γέννησης του Λένιν και ο διευθυντής του εργοστασίου αποφάσισε να κάνει ένα γενικό «καθάρισμα». Αντιλαμβανόμενος την αξία του συγκεκριμένου μονοθεσίου, ο Kulbergs ταξίδεψε στη Μόσχα και κατάφερε, όχι με απόλυτα διαφανείς διαδικασίες, να το αγοράσει σώζοντάς το την τελευταία στιγμή. Μετά από μία σχετική αναζήτηση, βρήκε τον υπερσυμπιεστή του, που είχε διαχωριστεί από το V16, καθώς και το τεράστιο πλευρικό καρμπιρατέρ της Solex, που το χρησιμοποιούσε ένας Ρώσος, τοπικός ήρωας, για το αγωνιστικό του…
Αργότερα, με την πτώση της ΕΣΣΔ και τη συνδρομή της Audi, αποκαλύφθηκε ότι το συγκεκριμένο δεν αποτελούσε γνήσια Type D αλλά ένα υβρίδιο, με τον εξάλιτρο κινητήρα της C και τη μάσκα της D. Πιθανά είναι το ίδιο αγωνιστικό που χρησιμοποίησε ο Hans Stuck το 1938 για να κερδίσει το τέταρτο Γερμανικό πρωτάθλημα αναβάσεων (Deutsche Bergmeister). Μάλιστα γρήγορα πέρασε στην κατοχή της Audi, που το αντικατέστησε στο μουσείο της Ρήγας με ένα πιστό αντίγραφο, πληρώνοντας παράλληλα και ένα αδιευκρίνιστο χρηματικό ποσό.
Με το νέο αυτό υπόψη, ο Paul Karassik αποφάσισε το 1979 να ψάξει και για άλλα, εγκατελλειμένα αγωνιστικά της εταιρίας, ο,τι μπορούσε να βρει. Ξεκίνησε λοιπόν μία σειρά «τουριστικών» ταξιδιών, πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα, όπου λόγω καταγωγής και άνεσης με τη γλώσσα, είχε μία σχετική ευχέρια να μετακινείται. Σε ένα από αυτά, συνάντησε τον Oleg Tolstoi, ένα παλιό φίλο και απόγονο του Λέοντα Τολστόι, συγγραφέα του «πόλεμος και ειρήνη». Αυτός δέχτηκε να τον βοηθήσει και με τις γνωριμίες του, στρατιωτικός γαρ, ανακάλυψε τελικά όχι ένα αλλά δύο εναπομείναντα μονοθέσια, ένα στη Ρωσία και ένα στη Λιθουανία.
Το αλουμινένιο αμάξωμα δεν είχε διασωθεί σε κανένα από τα δύο, υπήρχε όμως το σασί, ο κινητήρας, το σύστημα μετάδοσης της κίνησης και αρκετά ακόμα μέρη για να αξίζουν τον κόπο. Το πρόβλημα, τώρα, ήταν αυτά αρχικά να αγοραστούν, χωρίς να κινήσουν υποψίες και κατόπιν να βγουν εκτός Σοβιετικής ένωσης, σε χώρες του ΝΑΤΟ… Για το σκοπό αυτό στήθηκε μία ολόκληρη αποστολή. Μέρη των αυτοκινήτων μεταφέρονταν σιγά σιγά, σε φορτηγά με ανταλλακτικά αυτοκινήτων, ή κρυμμένα κάτω από το δάπεδο ενός ειδικά διαμορφωμένου Mercedes-Benz camper.
Με τα πολλά, μετά από 10 χρόνια ερευνών σε στρατιωτικά εργοστάσια, βιοτεχνίες, αχυρώνες και όπου αλλού μπορεί κανείς να φανταστεί, ο Karassik κατάφερε να βγάλει στην Ευρώπη (και από εκεί να στείλει στη Φλόριντα των ΗΠΑ) ένα πλήρες σετ μερών από Auto Union και έναν ακόμα κινητήρα και αρκετά μέρη για να ξαναστηθούν δύο αγωνιστικά. Όλες αυτές οι κινήσεις, φυσικά, έγιναν με άκρα μυστικότητα και με άπειρα λαδώματα και βότκα…
Όταν λοιπόν το 1990 έκανε γνωστό ότι διαθέτει δύο μεσοπολεμικά ασημένια βέλη της Auto Union, κανείς δεν μπορούσε να το πιστέψει, αφού όλα αυτά θεωρούνταν κατεστραμμένα ή, στην καλύτερη, χαμένα. Μετά από μία ενδελεχή έρευνα για το ποιός θα μπορούσε να αναλάβει μία τέτοια εργασία ανακατασκευής, με τεχνικούς συμβούλους την ίδια την Audi, κατέληξε στην Crosthwaite & Gardiner, μία πολύ σοβαρή Βρετανική εταιρία, που είχε ήδη εμπλακεί στην ανακατασκευή του μοντέλου της Ρήγας.
Μετά από επισταμένες μελέτες, αποφασίστηκε το ένα μοντέλο να βασιστεί στις προδιαγραφές του 1938, με μονό υπερσυμπιεστή και το δεύτερο να ακολουθήσει αυτές του 1939, με διπλό υπερσυμπιεστή. Έτσι και έγινε. Η επισκευή πήρε αρκετά χρόνια, λόγω των φθορών. Ραγισμένα καρμπιρατέρ, σπασμένα φρένα μαγνησίου, διαβρωμένα χιτώνια, η λίστα των προβλημάτων ήταν μεγάλη. Πολλά κομμάτια επισκευάστηκαν, ενώ άλλα κατασκευάστηκαν από την αρχή, μετά από αρκετή μελέτη. Και όμως, τον Αύγουστο του 1993, το πρώτο από τα δύο μονοθέσια, των προδιαγραφών του 1938, έθεσε και πάλι σε λειτουργία τη μηχανή του, με το δεύτερο να ακολουθεί ένα χρόνο μετά. Με τη συμβολή της Audi, τα δύο μονοθέσια ξαναβρέθηκαν στη γραμμή εκκίνησης -για πρώτη φορά μετά το 1939- στο Eifel Classic του Nurnburgring, την πρώτη Οκτωβρίου του 1994.
Για την ιστορία, το πρώτο μονοθέσιο, ο Karassik το πούλησε στην Audi AG το 1998, σαν αναγνώριση των όσων έκανε για την ανακατασκευή τους αλλά και εν μέρει πιστεύοντας ότι ένα τέτοιο κειμήλιο δεν μπορεί να βρίσκεται εκτός εταιρίας. Δύο χρόνια αργότερα, την άνοιξη του 2000, πούλησε και το δεύτερο, σε ένα Βραζιλιάνο συλλέκτη, από τον οποίο πέρασε και αυτό στα χέρια της Audi. Μοιραία, μετά από 6 δεκαετίες που στοίχειωναν τη ζωή του, εκείνο το 12χρονο αγόρι κατάφερε να σώσει όχι ένα αλλά δύο αγωνιστικά της Auto Union. Δεν κατάφερε όμως να τα ξαναδεί, έτσι όπως το ίδιο ήλπιζε. Ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία το 1999 δεν επέτρεψε την αναβίωση της 60ης επετείου εκείνου του τελευταίου Grand Prix, βάζοντας τέλος στο όνειρό του.
