Η εσωτερική σχεδίαση αλλάζει γρήγορα και η πολυπλοκότητα των νέων επιλογέων δημιουργεί ερωτήματα για την εργονομία και την ασφάλεια.
Το να ξεκινήσει κανείς με ένα αυτοκίνητο ήταν μέχρι πρόσφατα μια απλή και ξεκάθαρη διαδικασία: βάζεις μπροστά τον κινητήρα, απελευθερώνεις το χειρόφρενο, βάζεις πρώτη ταχύτητα και ξεκινάς. Όλα αυτά ισχύουν κυρίως για τα αυτοκίνητα με μηχανικό κιβώτιο. Στην περίπτωση όμως των αυτόματων κιβωτίων –ειδικά των πιο πρόσφατων– τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο απλά.
Η σταδιακή εξαφάνιση των μηχανικών κιβωτίων, κυρίως λόγω της εξηλεκτρισμένης κατεύθυνσης που παίρνει η αυτοκίνηση, συνοδεύεται από την εξαφάνιση και της κλασικής λεβιέ ταχυτήτων. Στη θέση της, εμφανίζονται συστήματα επιλογής σχέσης που είναι κάθε άλλο παρά ομοιόμορφα και πολλές φορές όχι ιδιαίτερα φιλικά προς τον οδηγό.
Οι σχεδιαστές εκμεταλλεύονται την ελευθερία που τους προσφέρει η ψηφιοποίηση και η μείωση των μηχανικών συνδέσεων για να πειραματιστούν με διαφορετικά είδη επιλογέων: περιστροφικοί διακόπτες (όπως σε μοντέλα των Kia και Ford), διακόπτες σε μορφή κουμπιών (Jeep Avenger, MG Cyberster, FIAT 500e), μοχλοί πίσω από το τιμόνι, επιλογείς τύπου joystick, ακόμα και πλήκτρα αφής ή επιλογές μέσα από οθόνες αφής.
Η Tesla, με τον γνωστό της μινιμαλισμό, έχει αφαιρέσει πλήρως κάθε φυσικό μοχλό και μεταφέρει την επιλογή της κατεύθυνσης κίνησης (D, R, N, P) στην κεντρική οθόνη αφής. Κάτι παρόμοιο εφαρμόζουν και τα τελευταία ηλεκτρικά Volvo.
Το αποτέλεσμα είναι μια εμπειρία χρήσης που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, ιδιαίτερα σε μη εξοικειωμένους οδηγούς. Η σύγχυση εντείνεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν δύο αυτοκίνητα με πανομοιότυπο σύστημα.
Μοντέλα του ομίλου Stellantis (όπως τα Peugeot 3008 και 5008) τοποθετούν τον επιλογέα στο ταμπλό, σε διαφορετικό σημείο από άλλα αυτοκίνητα του ίδιου ομίλου. Τα νέα MINI, από την άλλη, χρησιμοποιούν έναν μικρό μοχλό κάτω από την κεντρική οθόνη, σε έναν χώρο περιορισμένο, με αποτέλεσμα να μπερδεύεται εύκολα με άλλους διακόπτες.
Ακόμα και η λύση τοποθέτησης του επιλογέα πίσω από το τιμόνι, που υιοθετείται όλο και περισσότερο, διαφέρει σημαντικά από κατασκευαστή σε κατασκευαστή, τόσο σε αίσθηση όσο και σε τρόπο λειτουργίας.
Το μεγαλύτερο ζήτημα που τίθεται είναι το κατά πόσο όλα αυτά επηρεάζουν την ασφάλεια. Αν και οι περισσότεροι οδηγοί προσαρμόζονται μετά από ένα διάστημα χρήσης, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ασυνήθιστη διάταξη και ο μη εργονομικός σχεδιασμός έχουν προκαλέσει ατυχήματα ή επικίνδυνες καταστάσεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περιστροφική «ροδέλα» επιλογής ταχυτήτων σε μοντέλα της Chrysler. Είναι τοποθετημένη σε σημείο που θυμίζει τον διακόπτη έντασης του ηχοσυστήματος, γεγονός που εύκολα μπορεί να προκαλέσει λάθος χειρισμό – ειδικά σε καταστάσεις άγχους ή απροσεξίας.
Όπως δείχνει η τάση, οι κατασκευαστές φαίνεται να δίνουν προτεραιότητα στην αισθητική ή τη διαφοροποίηση παρά στην απλότητα και την εργονομία. Ίσως στο μέλλον χρειαστεί να επανεκτιμηθεί η σημασία της λειτουργικής ευκολίας, ειδικά σε βασικές λειτουργίες όπως η επιλογή σχέσης μετάδοσης.
