Και αυτό δεν είναι απαραίτητα καλό ή κακό, απαντάει όμως σίγουρα στο σημαντικότερο ηθικό δίλημμα που υπάρχει, γύρω από αυτή!
Το τι σημαίνει πραγματικός οδηγός και το αν θα χάσουμε την απόλαυση που προσφέρει μία ιδανική διαδρομή, πίσω από το τιμόνι ενός καλού αυτοκινήτου, είναι μεγάλη κουβέντα. Πρακτικά, τα δεδομένα στα οποία δεν μπορεί να υπάρξει αντίλογος είναι δύο. Αφενός ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να αποφασίζει ο ίδιος αν του αρέσει η οδήγηση, σαν διαδικασία, ή όχι και αφετέρου ότι η αυτόνομη οδήγηση είναι σαφώς πιο ασφαλής από τη συμβατική, στην οποία υπεισέρχεται και ο ανθρώπινος παράγοντας.
Υπάρχουν ωστόσο, κάποια διλήμματα ηθικής φύσεως στα οποία, αντικειμενικά, δεν μπορούμε να νιώσουμε σίγουροι για την τελική επιλογή, ακόμα και αν βρίσκεται κάποιος άνθρωπος πίσω από το τιμόνι. Ας πούμε, τι θα κάνατε εάν εκεί που οδηγείτε σε μία γειτονιά, πεταχτεί ένα παιδί μπροστά στο δρόμο σας και δεν υπάρχει χρόνος για φρενάρισμα; Θα το χτυπούσατε ή θα επιλέγατε να ρίξετε το αυτοκίνητό σας σε κάποιο παρκαρισμένο; Και ας κάνουμε το ερώτημα ακόμα πιο δύσκολο. Βρίσκεστε επάνω σε μία στροφή και ανακαλύπτετε ξαφνικά ότι μία ηλικιωμένη κυρία περνάει με τον εγγονό της το δρόμο, μόνο που δεν περπατάνε μαζί αλλά με διαφορά 1,5 μέτρων ο ένας από τον άλλο. Περιθώριο για φρενάρισμα δεν υπάρχει, οπότε είτε μένετε στη λωρίδα σας και χτυπάτε το παιδί, είτε βγαίνετε στο απέναντι ρεύμα και χτυπάτε τη γιαγιά. Εδώ, πως θα αντιδρούσατε; Και, για να αρχίσουμε να πλησιάζουμε το θέμα μας, ποια θα περιμέναμε να είναι η απόφαση ενός αυτόνομου οχήματος;
Από άποψης ηθικής, όλα αυτά αποτελούν παραλλαγές του γνωστού trolley problem. Πρόκειται για ένα κλασικό ηθικό δίλημμα που έχει μελετηθεί κατά καιρούς και, συνοπτικά, περιγράφεται ως εξής. Βλέπετε ένα τρόλεϊ να πλησιάζει, ενώ επάνω στις ράγες μπροστά του στέκονται 5 άτομα που δεν το έχουν δει. Αυτό δεν έχει αρκετή απόσταση να φρενάρει, οπότε θα πέσει πάνω τους. Εσείς βλέπετε το περιστατικό και βρίσκεστε δίπλα σε ένα μοχλό που αν τον γυρίσετε, μπορείτε να κατευθύνετε το τρόλεϊ σε μία άλλη ράγα, που έχει μόνο ένα άτομο επάνω. Ποια θα ήταν λοιπόν η απόφασή σας; Δεν θα κάνατε τίποτα με αποτέλεσμα την απώλεια 5 ατόμων ή θα παίρνατε την κατάσταση στα χέρια σας, θυσιάζοντας μόνο ένα; Φυσικά μπορούν να γίνουν πολλές παραμετροποιήσεις σε αυτό, ακόμα και επιλέγοντας οι πέντε να είναι κακοί και ο ένας καλός, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι σε τέτοια θέματα δεν υπάρχει μία μόνο, ξεκάθαρη και απόλυτη απάντηση.
Με βάση αυτό, ερευνητές από το MIT έτρεξαν ένα πείραμα με την ονομασία Moral Machine. Πρακτικά ένα «παιχνίδι» όπου οι χρήστες θα έπρεπε να πάρουν κάποιες τέτοιου είδους αποφάσεις. Άνθρωπος ή ζώο; Ένας ή περισσότεροι άνθρωποι; Άντρας ή γυναίκα; Νέος ή ηλικιωμένος; Πεζός ή επιβάτης; Και, τελικά, πρέπει ή δεν πρέπει να επεμβαίνουμε σε τέτοια διλήμματα; Μετά λοιπόν από 4 χρόνια και 40 εκ. αποφάσεις ανθρώπων από 233 χώρες, κατέληξαν σε μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα, βασισμένα στην κουλτούρα και στη φιλοσοφία του κάθε λαού.
Για παράδειγμα, στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες ο μέσος όρος θα προτιμούσε να σώσει ένα παιδί, από έναν ηλικιωμένο. Αυτό ωστόσο δεν ισχύει σε χώρες με κολεκτιβιστικές κουλτούρες, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία. Ίσως γιατί η φιλοσοφία αυτών των λαών σέβεται περισσότερο τους ηλικιωμένους. Αντίστοιχα, στο ερώτημα ένας ή περισσότεροι, χώρες με ατομικιστικές κουλτούρες, όπως οι δυτικές κοινωνίες, δείχνουν να σέβονται περισσότερο την αξία της κάθε ζωής. Τέλος, ενδιαφέρον έχει και το αν θα προτιμούσε κάποιος να διακινδυνεύσει τη δική του ζωή και αυτές των επιβατών, αντί για τις ζωές των πεζών που τυχόν θα βρεθούν μπροστά του. Αυτό ήταν ίσως και το πιο ιδιαίτερο θέμα, καθώς πέρα από την κουλτούρα του κάθε λαού, μπήκαν και παράμετροι όπως αν θέλει κάποιος ένα αυτόνομο όχημα που να δίνει προτεραιότητα σε έναν τρίτο και όχι στον ίδιο, ή αν θα πρέπει η κοινή γνώμη να έχει δικαίωμα να εκφράσει άποψη περί τούτου.
Τα αποτελέσματα έχουν αρκετό ενδιαφέρον και σίγουρα θα αποτελέσουν ένα σημαντικό εφόδιο στην τεχνητή νοημοσύνη που αναπτύσσεται γύρω από τα αυτόνομα οχήματα. Πρακτικά, δεν είναι καθόλου απίθανο εάν αύριο το ίδιο αυτόνομο όχημα συμπεριφέρεται διαφορετικά στην Ευρώπη και διαφορετικά στην Κίνα. Μπορεί βεβαίως να επιλεγεί μία πολιτική για όλους, δυσαρεστώντας, ίσως, ορισμένους λαούς και κουλτούρες. Όπως και να έχει, η τεχνολογία θα βρει το δρόμο να κάνει το καλύτερο δυνατό, σε κάθε περίπτωση.
Xώρες με πιο ατομικιστικές κουλτούρες είναι πιο πιθανό να σώσουν τους νέους
Χώρες με πιο ατομικιστικές κουλτούρες είναι πιο πιθανό να σώσουν τους πολλούς
Χώρες που θέτουν ως προτεραιότητα την προστασία των πεζών ή των επιβατών
