Η αύξηση των διαστάσεων οφείλεται σε πολλούς άλλους λόγους, φέρνοντας προβληματισμό για την ασφάλεια, τη λειτουργικότητα και την πραγματική αναγκαιότητα της «υπερβολής» στους δρόμους.
Αρκεί να δει κανείς μερικά νούμερα για να καταλάβει πόσο έχουν μεγαλώσει τα αυτοκίνητα. Πριν από δύο δεκαετίες, ένα μικρό hatchback όπως το Volkswagen Polo της τέταρτης γενιάς (2001–2009) είχε μήκος 3,89 μέτρα και πλάτος 1,65 μέτρα. Το σημερινό Polo φτάνει τα 4,07 μέτρα μήκος και 1,75 μέτρα πλάτος, μία αύξηση 18 εκατοστών στο μήκος και 10 εκατοστών στο πλάτος.
Δεν είναι μόνο το Polo· η Toyota Corolla, ένα παραδοσιακό μικρομεσαίο οικογενειακό, έχει μεγαλώσει ακόμα περισσότερο. Η 9η γενιά (2000–2006) είχε μήκος περίπου 4,18 μέτρα. Η τρέχουσα, 12η γενιά, αγγίζει τα 4,37 μέτρα, ενώ η έκδοση Touring Sports ξεπερνά τα 4,6 μέτρα.
Η αύξηση αυτή δεν περιορίζεται στα επιβατικά, αλλά είναι εμφανής σε όλες τις κατηγορίες. Τα SUV -που έχουν αναδειχθεί ως το κυρίαρχο «είδος» στην αγορά- έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο σε αυτό το φαινόμενο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Fiat 600, που στη δεκαετία του ’60 μετρούσε μόλις 3,22 μέτρα μήκος και 1,38 μέτρα πλάτος. Το σύγχρονο Fiat 600e, που λανσάρεται ως ένα μικρό SUV, έχει μήκος κοντά στα 4,2 μέτρα και πλάτος κοντά στα 1,8 μέτρα. Σε απόλυτους αριθμούς, πρόκειται για ένα αυτοκίνητο σχεδόν ένα μέτρο μακρύτερο και 40 εκατοστά φαρδύτερο από την αρχική του πρόγονο.
Οι λόγοι πίσω από αυτή την «έκρηξη διαστάσεων» είναι πολλοί. Η ασφάλεια αποτελεί βασικό επιχείρημα. Οι ζώνες παραμόρφωσης, οι πλευρικοί αερόσακοι, τα συστήματα υποβοήθησης και οι απαιτήσεις για προστασία πεζών απαιτούν περισσότερο χώρο και όγκο.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο η προστασία. Η άνεση, η τεχνολογία, η ανάγκη για μεγαλύτερο πορτμπαγκάζ και -όχι λιγότερο σημαντικό- το μάρκετινγκ που προωθεί το «μεγαλύτερο είναι καλύτερο», ενισχύουν την τάση.
Σε αυτή την εξίσωση μπαίνει και το κέρδος. Οι κατασκευάστριες εταιρείες μπορούν να πουλήσουν ένα SUV με βάση μικρού αυτοκινήτου (όπως π.χ. το Ford Puma που βασίζεται στο Fiesta) σε σημαντικά υψηλότερη τιμή, χάρη στην εικόνα, τη θέση οδήγησης και τη γενικότερη αίσθηση «ανωτερότητας» που εκπέμπει.
Η διαφοροποίηση είναι μικρή από τεχνικής άποψης, αλλά η αγορά την πληρώνει ακριβά. Δεν είναι μυστικό ότι οι κατασκευαστές έχουν περισσότερο κέρδος από τα μεγαλύτερα αυτοκίνητα.
Ωστόσο, τα μεγαλύτερα αυτοκίνητα δεν σημαίνουν πάντοτε μεγαλύτερο εσωτερικό χώρο. Συχνά, η αύξηση σε πάχος των θυρών, των δοκών και των επενδύσεων μειώνει το διαθέσιμο πλάτος στην καμπίνα. Το ίδιο ισχύει και για τους χώρους στάθμευσης, όπου ένα αυτοκίνητο που θεωρείται μικρό SUV σήμερα, όπως το Fiat 600e, γεμίζει εντελώς μια θέση πλάτους 2,4 μέτρων, αφήνοντας ελάχιστο περιθώριο για το άνοιγμα της πόρτας.
Επιπλέον, υπάρχει και η επίπτωση στους ευάλωτους χρήστες του δρόμου. Μελέτες δείχνουν ότι τα SUV με ψηλές μάσκες και φαρδιά καπό αυξάνουν την πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού σε πεζούς και ποδηλάτες. Η μέση απόσταση του καπό από το έδαφος έχει ανέβει από τα 76,9 εκατοστά το 2010 στα 83,8 εκατοστά το 2024. Ορισμένα μοντέλα, όπως αυτά της Land Rover, ξεπερνούν ακόμη και το 1 μέτρο.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ασφάλεια ή η εργονομία. Είναι και η σχέση με το περιβάλλον. Μεγαλύτερο αυτοκίνητο σημαίνει περισσότερο βάρος, μεγαλύτερη κατανάλωση, περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή και, στις περιπτώσεις των ηλεκτρικών, μεγαλύτερη μπαταρία. Ένα Tesla Model Y, για παράδειγμα, έχει μπαταρία που ζυγίζει περίπου 770 κιλά, όσο ολόκληρο ένα αυτοκίνητο της δεκαετίας του ’60.
Την ίδια στιγμή, υποδομές όπως οι πολυώροφοι χώροι στάθμευσης ή οι στενοί δρόμοι αστικών κέντρων δεν έχουν σχεδιαστεί για τέτοιες διαστάσεις. Αν και τα βασικά κτήρια πληρούν τις προδιαγραφές για βάρη οχημάτων, οι χώροι πολλών δεκαετιών πριν χρειάζονται ενισχύσεις για να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα.
Δεν είναι όλοι πρόθυμοι να ακολουθήσουν αυτή τη λογική. Σε ορισμένες αγορές, όπως η Γαλλία, έχει ξεκινήσει η εφαρμογή φορολόγησης βάσει βάρους για τα θερμικά αυτοκίνητα άνω των 1.600 κιλών. Στο Παρίσι, εξετάζεται επιπλέον χρέωση στάθμευσης για τα SUV, ενώ περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν για όριο ύψους καπό.
Η πραγματικότητα είναι ότι τα αυτοκίνητα έχουν αλλάξει δραστικά. Όχι μόνο στο πώς κινούνται, αλλά και στο πώς καταλαμβάνουν χώρο – στους δρόμους, στα γκαράζ και στην καθημερινότητα. Το ερώτημα δεν είναι πλέον μόνο αν χωρούν, αλλά αν τελικά εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες των οδηγών ή απλώς αντανακλούν μια τάση που σιγά-σιγά αρχίζει να προβληματίζει.
