ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Ντίζελ, που πήγαν τα καυσαέρια;

bosch_particulate_pm_filter

Τι είναι τα φίλτρα DPF ή FAP; Πως περιορίζονται τα NOx; Πως λειτουργούν και τι πρέπει να προσέχει κανείς; Τι κόστος έχουν και σε τι μπελάδες μπορεί να μας βάλει;

Μια φορά και ένα καιρό τα πετρελαιοκίνητα είχαν στιγματιστεί με την ετικέτα των «βρώμικων». Χαρακτηριστικό είναι πως το Euro 1 το 1993 προέβλεπε όριο εκπομπών σωματιδίων τα 0,18 g/km φτάνοντας στα Euro 5 και 6 με όριο τα 0,005 g/km! Τι μεσολάβησε από τότε μέχρι σήμερα;

Η τεχνολογία common rail, η επανακυκλοφορία καυσαερίων (EGR), η καλύτερη ηλεκτρονική διαχείριση, η βελτιωμένη υπερτροφοδότηση (Bi-turbo, VTG), τεχνικές στην πλήρωση (κλαπέτα κίνησης για βέλτιστη πλήρωση σε υψηλές rpm) και διάφορες άλλες τεχνολογίες είναι μερικές μόλις από αυτές που ενσωματώνει ένας σύγχρονος πετρελαιοκινητήρας ώστε να αποστασιοποιηθεί από το παρελθόν του και να είναι τόσο καθαρός και αποδοτικός όσο σχεδόν ένας βενζινοκινητήρας. Τι μπορούμε να περιμένουμε στο μέλλον; Πως σας φαίνεται σύστημα ψεκασμού στα 3.000 bar; Μέχρι τότε ας ρίξουμε μια ματιά στα εξαρτήματα στα οποία οι κινητήρες ντίζελ οφείλουν το μεγαλύτερο μέρος της καθαρότητας τους: τους καταλυτικούς μετατροπείς και τα φίλτρα σωματιδίων.

Τι ρύπους εκπέμπουν τα πετρελαιοκίνητα;

oxi_katΣτην θεωρία οι υδρογονάνθρακες αντιδρούν με το οξυγόνο και παράγουν μόνο διοξείδιο του άνθρακα. Ωστόσο, στην πράξη δεν υπάρχει τέλεια καύση και από το άζωτο (Ν) και το θείο (S) παράγονται βλαβερά αέρια όπως είναι το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), οξείδια του αζώτου (NOx), άκαυστοι υδρογονάνθρακες (HC), σωματίδια (PM), υδρόθειο (Η2S) κ.α. Τα σωματίδια δημιουργούνται επειδή π.χ. το μίγμα μπορεί να είναι πολύ πλούσιο σε κάποια σημεία του θαλάμου καύσης και να υπάρχει έλλειψη οξυγόνου (τότε η ανάφλεξη είναι ελλιπής), όταν ψεκάζεται κρύο καύσιμο στην φλόγα, όταν η πίεση και η θερμοκρασία είναι μειωμένη κ.α. Αντίθετα, τα NOx παράγονται σε υψηλή θερμοκρασία καύσης.

Πως μειώνεται η εκπομπή ρύπων;

peugeot_fap_607Οι καταλύτες δεν είναι κάτι μαγικό. Είναι εξαρτήματα με υλικά που έχουν τέτοιες ιδιότητες ώστε να δημιουργούν χημικές ενώσεις αλλάζοντας την σύσταση των καυσαερίων τα οποία είναι χημικά παράγωγα της καύσης.

Οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε καταλυτικούς μετατροπείς είναι η οξείδωση (πρόσθεση οξυγόνου) και η αναγωγή (απόσπαση του οξυγόνου) ενώ στους καταλύτες SCR (Selective Catalytic Reduction) χρησιμοποιείται η μέθοδος της υδρόλυσης (διάσπαση με χρήση νερού) και της θερμόλυσης (διάσπαση με χρήση θερμότητας). Για παράδειγμα σε ένα καταλύτη SCR τα  NOx (ΝΟ+ΝΟ2) απελευθερώνουν τα μόρια οξυγόνου ή εξάγονται από αυτά λόγω της ψεκαζόμενου διαλύματος. Συγκεκριμένα, όταν αντιδρούν με την αμμωνία (NH3) δίνουν άζωτο (N) και νερό (Η2Ο).

Πόσους καταλύτες έχει ένα αυτοκίνητο;

diesel-treatment-exhaust-emissionsΗ διάταξη και ο αριθμός των καταλυτικών μετατροπέων σε κινητήρες ντίζελ (οι βενζινοκινητήρες έχουν λιγότερους σε αριθμό και τύπο) ποικίλουν ανά κατασκευαστή. Τα φίλτρα μικροσωματιδίων είναι πλέον στάνταρ (από 1/2011), είναι ανεξάρτητα ή συνδυάζονται σε μία μονάδα με καταλύτη NOx, μπορεί να υπάρξει παραπάνω από ένας οξειδωτικός καταλύτης ενώ πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι οι καταλύτες SCR. Οι οξειδωτικοί καταλύτες αναλαμβάνουν την μείωση των εκπομπών HC και CO ενώ το φίλτρο σωματιδίων καθαρίζει τον καταλύτη και οξειδώνει τα NO σε ΝΟ2 (τα τελευταία είναι πιο εύκολα στην εξάλειψή).

Τι τρέχει με το φίλτρο σωματιδίων;

aga_dpfΠρόκειται για ένα καταλύτη που ονομάζεται DPF ή FAP με πορώδες υλικό που αποτελείται α) από κορδιερίτη (φτηνό αλλά ευαίσθητο στην στάχτη, έχει χαμηλή ροή καπνού), β) καρβίδιο σιλικόνης (εύκολο στην τοποθέτηση, μεγάλη ροή καπνού, ευαίσθητο στην στάχτη, ακριβό) και γ) πορώδες μέταλλο (μεγάλη ροή και χωρητικότητα στάχτης, δύσκολο στην επικάλυψη με καταλύτες, ακριβό). Το σημαντικότερο πρόβλημα που παρουσιάζεται σε ένα φίλτρο PM είναι η φραγή του από στάχτη και σωματίδια.

Το συγκεκριμένο ζήτημα ξεπερνιέται με την διαδικασία αναγέννησης (αν είστε κάτοχος ντίζελ ανατρέξτε στο manual του αυτοκινήτου σας) που περιλαμβάνει μεταψεκασμούς, προσθήκη πρόσθετων, καταλυτικές επιστρώσεις και χημικές διαδικασίες. Πριν αποκτήσετε ένα πετρελαιοκίνητο καλό είναι να γνωρίζετε τη μέριμνα (κόστος συντήρησης, αντικατάστασης) απαιτεί κάθε φίλτρο αφού υπάρχουν τα απλά φίλτρα σωματιδίων και εκείνα με πρόσθετα (τα οποία έχουν επιπλέον κόστος).

Χρησιμοποιείτε πάντα τα λάδια που προτείνει ο κατασκευαστής ώστε να αποφευχθεί το πρόωρο ή βίαιο μπούκωμα του φίλτρου. Το πιο απλό που έχετε να κάνετε είναι να μην κινείστε συνεχώς σε αστικό περιβάλλον και τακτικά (π.χ. κάθε 1.000 km) να οδηγείτε σε ανοιχτό δρόμο ώστε να δημιουργούνται συνθήκες αναγέννησης και να καθαρίζει το φίλτρο.

Πως γίνεται η διαδικασία αναγέννησης;

psa-fap-systemΗ αναγέννηση του PM συνήθως διαρκεί 15-20 min και πραγματοποιείται αυτόματα στον αυτοκινητόδρομο δίχως ο οδηγός να αντιληφθεί κάτι. Το σύστημα αντιλαμβάνεται πως το φίλτρο έχει “μπουκώσει” από έναν αισθητήρα που μετρά συνεχώς τη διαφορά πίεσης μεταξύ της εισόδου των καυσαερίων στο DPF και της εξόδου. Αν διαπιστώσει πως η ροή είναι πιο αργή τότε ο εγκέφαλος αποφασίζει να ψεκάσει επιπλέον μικροποσότητες άκαυστου πετρελαίου η οποία αναφλέγεται μέσα στο φίλτρο. Με άλλα λόγια η υπερβολική θερμοκρασία στο εσωτερικό του φίλτρου είναι αρκετή ώστε να διασπάσει τα μικροσωματίδια και το φίλτρο να επιστρέψει στην κανονική του λειτουργία.

Η διαδικασία της αναγέννησης ξεκινά αυτόματα και ένα σημαντικό πρόβλημα εντοπίζεται στην πιθανή διακοπή της διαδικασίας αυτής. Η μικροποσότητα πετρελαίου ψεκάζεται την στιγμή που η βαλβίδα εξαγωγής είναι ανοιχτή και σε κάθε κύλινδρο ανεξάρτητα για να φτάσει στο φίλτρο με αποτέλεσμα το λάδι να συσσωρεύεται να στομώνει το φίλτρο. Επίσης, όταν για κάποιο λόγο διακοπεί η διαδικασία τότε μέρος της μικροποσότητας ενδέχεται να καταλήξει στο κάρτερ -πρόκειται για μία πολύ σπάνια περίπτωση- και να διεισδύσει στο λάδι του κινητήρα α) μειώνοντας την λιπαντική του ικανότητα και β) η στάθμη του λαδιού ξεπερνά το όριο. Ένας τρόπος για να μην διακοπεί η διαδικασία και να αποφευχθούν δυσάρεστες συνέπειες για τον κινητήρα (από αρρυθμίες μέχρι και «σπάσιμο» μοτέρ) είναι ο οδηγός να ενημερώνεται με μία ένδειξη στο πίνακα οργάνων.

bosch-departronic-2Από την άλλη υπάρχει η εναλλακτική ο ψεκασμός μικροποσότητας για την αναγέννηση να γίνεται από το κύκλωμα χαμηλής πίεσης του καυσίμου πριν τον οξειδωτικό καταλύτη (Bosch Departronic). Αυτού του είδους η αναγέννηση δεν απαιτεί μεταψεκασμούς στον κύλινδρο (άρα δεν αραιώνεται το λάδι, έχουμε μειωμένη είσοδο σωματιδίων) ενώ δεν απαιτείται πρόσθετο υγρό (όπως στα συστήματα SCR).

Αξίζει να σημειωθεί πως το σύστημα FAP της PSA (πρώτη εμφάνιση στο 607) χρησιμοποιεί ένα πρόσθετο που βρίσκεται ενσωματωμένο στο ρεζερβουάρ. Το πρόσθετο μειώνει δραματικά το χρόνο αναγέννησης (3-5 min) και εγχύεται αυτόματα σε κάθε ανεφοδιασμό. Αυτό σημαίνει πως κάθε ανεφοδιασμός καλό είναι να γίνεται προς το άδειασμα του ρεζερβουάρ ειδάλλως εξαντλείται πιο γρήγορα το πρόσθετο (δεν κοστίζει και λίγο).

Μία λεπτομέρεια είναι πως τo σύστημα FAP με πρόσθετο με ακροφύσιο ψεκασμού (διακρίνεται σε μαύρο δοχείο όπως στο 607) δεν ανεφοδιάζεται αλλά αντικαθίσταται με νέο στα 80.000 km! Σε άλλες περιπτώσεις (όπως στα Citroen C4, C5 και στα Peugeot 307, 407, 807 κ.α.) το λευκό δοχείο έχει μηχανική μονάδα ψεκασμού και απαιτεί την προσθήκη μόνο πρόσθετου. Σε άλλα φίλτρα DPF (όπως αυτά του Opel Corsa 1.3 DTE, Fiat 1.3 Multijet κ.α.) δεν υπάρχει υγρό και ο καθαρισμός του φίλτρου γίνεται αυτόματα όπως αναλύσαμε παραπάνω.

Πως λειτουργεί το σύστημα SCR;

bosch-denoxtronicΥπάρχει αναλυτικό άρθρο εδώ. Ο καταλύτης SCR χρησιμοποιεί με ψεκασμό ένα αμμωνιούχο διάλυμα (AdBlue) για να μειώσει την εκπομπή των NOx. Τα μειονεκτήματα του AdBlue είναι ότι κρυσταλλώνεται και παγώνει εύκολα (αφού αποτελείται από νερό στο μεγαλύτερο μέρος του) αλλά υπάρχουν ειδικοί θερμαντήρες (στην αντλία, στο δοχείο αποθήκευσης, στο σωλήνα) για ξεπάγωμα. Στην περίπτωση που το υγρό αδειάσει ο οδηγός ειδοποιείται και μπορεί να το συμπληρώσει ο ίδιος (συνήθως βρίσκεται η τάπα στο χώρο αποσκευών). Αν δεν το κάνει έγκαιρα τότε ο κινητήρας δεν παίρνει μπροστά!

Τι γίνεται στην πραγματικότητα;

Diesel Particulate FilterΚαταρχήν δεν θα πρέπει να σας τρομάζουν τα παραπάνω αφού με σωστή χρήση και μέριμνα το φίλτρο του πετρελαιοκίνητου αυτοκινήτου σας δεν θα έχει πρόβλημα· εκτός και αν είστε άτυχος. Αν τελικά σας… πιάσει το κακό μάτι και τεθεί ζήτημα αντικατάστασης ή αλλαγής φίλτρου δυστυχώς τον πρώτο λόγο έχει η τσέπη μας καθώς το κόστος ξεκινά περίπου από 700-800 € και ανάλογα με το μοντέλο μπορεί να ξεπεράσει τα 1.500€.

Σίγουρα θα γνωρίζετε αρκετούς που όταν έρθει η ώρα αντικατάστασης του καταλύτη σε ένα βενζινοκίνητο προτιμούν… aftermarket λύσεις (ακόμη και αν αυτό σημαίνει κατάργηση του καταλύτη με «απλή σωλήνα»).

Στα πετρελαιοκίνητα τα πράγματα είναι ακόμη πιο ζόρικα λόγω του υψηλότερου κόστους με το «πράσινο» προφίλ του κινητήρα να πηγαίνει περίπατο περιφρονώντας την επινοητικότητα του όλου καταλυτικού συστήματος. Και αυτό διότι όταν φτάσει η στιγμή της συντήρησης ή αλλαγής φίλτρου ή καταλύτη με μία καλή χαρτογράφηση που να ξεγελά την πίεση και διάφορα άλλα ο πετρελαιοκινητήρας μπορεί να λειτουργεί μια χαρά και ας μην γνωρίζει πως η εκπομπή των ρύπων του δεν θα είναι ποτέ η ίδια όπως και πριν…

Το caroto.gr ευχαριστεί θερμά την Bosch Hellas για τις πληροφορίες

Nίκος Ι. Mαρινόπουλος

Πρόκειται για τον δημιουργό και συντονιστή του καρότου με τις περισσότερες τεχνολογικές βιταμίνες σε όλον τον κόσμο!

ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΣ;

Σχόλια

  1. Κατατοπιστικό, αναλυτικό και επεξηγητικό το άρθρο. Απλά πολύ καλό keep writing! Είμαι κάτοχος νέου μοντέλου οπότε και να ήθελα οι καιροί δεν μου επιτρέπουν να σκεφτώ να αγοράσω κάποιοα ντίζελ. Μία απορία: αν κάποιος μένει για παράδειγμα σε νησί, όπως στην Κω, πως μπορεί να γίνει αναγέννηση φίλτρου; Μπορεί κανείς να το σηκώσει π.χ. με δυο γρύλλους στον αέρα τουςκινητήριους τροχούς και να ξεγελάσει το μοτέρ; Επίσης έχω ακούσει πως μερικά φίλτρα καθαρίζονται με πιεστικό νερού, ισχύει κάτι τέτοιο;

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Back to top button
Close

Σας αρέσει το caroto;

Η διαφήμιση μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να καλλιεργούμε το caroto που διαβάζετε καθημερινά.

Μία μικρή υποστήριξη θα ήταν να απενεργοποιήσετε το πρόγραμμα αποκλεισμού διαφημίσεων AdBlock.

Το caroto team σας ευχαριστεί!